वास्तवमा भन्ने हो भने त्यो दिन एमाले माथि प्रचण्डका आँखा लागेका थिए । एमालेको त्यो महाशक्ति देखेर प्रचण्ड जस्तो आफ्नो लागि अतिरिक्त चलाकी गर्नमा माहिर खेलाडीलाई आफ्नो शान सौकत ‘चार दिनको चाँदनी फेरि अँधेरी रात’ हुने भय पैदा भयो ।

 

समयले आज प्रष्ट पनि पारिसकेको छ कि पाण्डवहरुको उत्थानमा आफ्नो भविष्य नदेख्ने दुर्योधनमाझै एमालेको प्रत्येक जयमा आफ्नो क्षय देख्नमै प्रचण्डको जुनी बितेको छ । एमालेको पुनरोदय भएरै छाड्ने संकेत बुटवलमा देखापरेपछि माओवादीले हिसाबकिताव सहित प्रचण्डमान थैबको हत्या गर्यो

 

दयालबहादुर शाही

 

रुसका तीँ गद्दार र एमालेका यीँ गद्दार !

वास्तवमा महानिर्वाचनहरु रक्तहीन महाभारत युद्ध हुन् । जुन् एमालेले २०५६ सालको आम निर्वाचन र २०६४ सालको संविधान सभा निर्वाचनमा माधवकुमार नेपाललाई सेनापति मानेर नेपाली कांग्रेससँग प्रतिद्वन्द्विता गर्दै पंगा लियो थियो, आज त्यही एमालेमाथि कृतघ्न बनेर माधव नेपालले कांग्रेसको लागि नूनको सोझो गर्दैछन् । माधवको रोजाईमा अहिले कांग्रेस परेको छ ।

 

चामल थिएँ, कनिका भएँ, भात खाने थिएँ, लात खाने भएँ भनेझै कुनै बेला कांग्रेसको ओठमुख सुकाउने एमालेका महानायकको भूमिकामा थुपारिएका माधव नेपाल जिउँदै नर्कमा खसेर ‘कांग्रेसको दैलो र दयाको भैलो’ माग्नमा खुम्चिएका छन् ।

 

स्वाभिमानी र इज्जत भएका सत्पात्रका लागि जोरिपारीको दया र छाँया भन्दा मृत्यु प्यारो हुन्छ । जुन एमालेले उठायो, त्यही एमालेलाई घात गर्ने र भएभरका पराहीहरुसँग मिली एमाले सिध्याउने तहमा गिरेर पनि माधव नेपालको जीवनप्रतिको मोह कायमै छ । माधव नेपालको गद्दारीको यो तह आफै महासचिव रहेको सोभियत संघको कम्युनिष्ट पार्टी प्रतिबन्ध लगाउने र आफै राष्ट्रप्रमुख रहेको तत्कालीन सोभियत संघ विघटन गरी १५ वटा देशमा देश विभाजन गर्ने मिखाइल गोर्बाचोभले गरेको गद्दारीको हाराहारीमा छ ।

 

बर्लिन पर्खाल ढल्नुमा, युरोपबाट समाजवादी व्यवस्था धरासयी हुनुमा र शीत युद्ध समाप्त हुनुमा गोर्वाचोभको ठूलो भूमिका थियो । उनको आत्मघाती कदमलाई हौसला दिदै सन् १९९० को नोबेल शान्ति पुरस्कार उनैलाई प्रदान गरेर थप गद्दारीका लागि प्रेरित गरिएको थियो, जसरी अहिले एमालेको घरमा आगो झोसेकोमा देउबा र दाहालले माधवलाई धाप मारिरहेका छन्, क्यावात् र स्याबास् भनिरहेका छन् । मानव जातिको समानताको यात्रा र अभ्यासमा अक्टुबर क्रान्ति एक युगान्तकारी घटना थियो ।

 

त्यो क्रान्तिपछि अविछिन्न ७२ वर्षसम्म लामो गौरवमय इतिहास बोकेको सोभियत संघको पतनका अन्य थुप्रै कारण भए पनि गोर्वाचोभको गद्दारी प्रमुख कारण थियो । कम्युनिष्ट विचारका आलोचकहरु पनि उक्त समाजवादी व्यवस्था धरासयी हुनुमा तानाशाही र केन्द्रीकृत शासन, नारकीय नोकरशाही, नकाम अर्थव्यवस्था, गुणस्तरहीन शिक्षा जस्ता बलिया कारणहरु दर्शाउँदा दर्शाउँदै पनि गोर्बाचोभको भूमिकालाई ती सबै कारणहरु भन्दा बढी र माथि राख्ने गर्दछन् । अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयका प्राध्यापक आर्ची ब्राउन भन्छन्– ‘जुन ढंगले सोभियत संघ विघटन भयो, त्यो पनि एकै रातमा, त्यो सबैको लागि चकित पार्ने घटना थियो । सोभियत संघको पतनका अनेकौं कारणहरु थिए, तर सबैभन्दा महत्वपूर्ण कारण बने गोर्बाचोभ स्वयं ।’

 

सोभियत संघ एक मिथक जस्तै लाग्ने महाशक्ति राष्ट्र थियो, जसको उदय मार्क्सवादी दर्शनबाट प्ररित रहेर सन् १९१७ को अक्टोबरमा भएको

 

 

 

 

सोभियत संघ एक मिथक जस्तै लाग्ने महाशक्ति राष्ट्र थियो, जसको उदय मार्क्सवादी दर्शनबाट प्ररित रहेर सन् १९१७ को अक्टोबरमा भएको क्रान्तिबाट भएको थियो । सोभियत संघ यस्तो देश थियो, जसले जर्मनीसँग विश्व युद्ध र अमेरिकासँग शीत युद्ध लड्यो । त्यो यस्तो देश थियो, जसले हिटलरलाई परास्त गरेको थियो भने अमेरिकासँग परमाणु होडमा भाग लिएको थियो । अन्तरिक्षमा पहिलो पटक भू–उपग्रह पठाउने देश पनि त्यही थियो । सन् १९५६ मा सोभियत संघले हंगेरीको विद्रोहलाई दमन गरेर आफ्नो औकात देखाएको थियो । त्यसले १९६० मा अमेरिकाको जासुसी जहाज खसालेको थियो र त्यही वर्ष क्युबामा मिसाएल हानेको थियो ।

 

सोभियत संघले भियतनाम र क्युवाली क्रान्तिमा सहयोग पुगाएको थियो । खेल, नृत्य, सिनेमा, साहित्य, कला र विज्ञानमा सोभियत संघ अग्रणी स्थानमा थियो । उसको महाभूल र महाशक्तिले राख्नुपर्ने मर्यादाको ख्याल गर्ननेर खाएकोको चिप्लेटी सन् १९७९ मा अफगानिस्तानमा फौज पठाउनु थियो । सन् १९८९ लक्ष्यभेदन नगरी रुसी सेना अफगानिस्तानबाट स्वदेश फर्कियो ।

 

अग्रजका कमजोरी सच्याएर देशको मनोवल उच्च राख्ननेर चुके । अझ उनले नियतवश नै देशको उद्धार गर्न चाहेनन् । करिब करिब युद्ध हारेको सेना र आर्थिक असन्तुलनमाथि गोर्बाचोभको गद्दारी थपिएपछि महाशक्ति राष्ट्रको समेत आन्तरिक जीवन माकुरी माऊको जस्तै अस्तव्यस्त र संकटग्रस्त भयो । भ्लादिमिर लेनिन, जोसेफ स्तालिन, जर्र्जी मेलेन्कोभ, निकिता खुश्चेभ, लियोनिड ब्रझनेभ, युरी आन्द्रोपोभ, कोन्सटंटिन चेरनेंकोभको लामो विरासतका रुपमा रहेको सोभियत संघ अन्ततः गोर्वाचोचको पालामा विघटन भयो ।

 

उनले २८ वटा महाधिवेशन सम्पन्न गरी सकेको सोभियत संघको कम्युनिष्ट पार्टीमाथि प्रतिबन्ध लगाए । गोर्बाचोभका कारण २ करोड २४ लाख वर्ग कि. मी.मा फैलिएको सोभियत संघ १५ वटा देशमा विभाजन भयो । क्रमशः (१) रुस (२) जर्जिया (३) युक्रेन (४) माल्दोवा (५) बेलारुस (६) आर्मेनियाँ (७) अजरबैजान (८) कजाकस्थान (९) उज्वेकिस्तान (१०) तुर्कमेनिस्तान (११) किर्गिजस्तान (१२) ताजिकिस्थान (१३) एस्टोनिया (१४) लाटभिया (१५) लिथुवानियाँ अस्तित्वमा आए । अन्तर्राष्ट्रिय सन्धिअनुसार १ करोड ७१ लाख ३० हजार बर्ग कि. मि. क्षेत्रफल रहेको रुसलाई सोभियत संघको उत्तराधिकारी मानियो ।

 

यसरी आफ्नो देश र पार्टीको माकुरे भु्रण साबित भएका मिखाइल गोर्बाचोभको नाम विभिन्न उपमा र किस्साहरु बनेका छन् । ‘एउटा मान्छे जसले एक महान् साम्राज्य गुमायो भनेर गोर्वाचोभलाई उडाउने गरिन्छ ।

 

बीसौ शताब्दिका सर्वश्रेष्ठ गद्दार पनि उनैलाई घोषणा गरिएको छ । गद्दारहरुका हकर्तहरुमा कीर्तिमान कायम गर्ने गोर्बाचोभको जन्म २ मार्च १९३१ मा भएको थियो । उनले सन् १९६१ को २२ औं पार्टी महाधिवेशनमा भाग लिए । यसै महाधिवेशनमा खुश्चेभले २० वर्षभित्र सोभियत संघको प्रतिव्यक्ति आम्दानी अमेरिकाको भन्दा बढी बनाउने घोषणा गरेका थिए । गोर्बाचोभ सन् १९६३ मा स्टाभरोपोल क्षत्रिय समितीमा ओगिन्स विभाग प्रमुखमा पदोन्नति भए । उनी सन् १९८५ मा सोभियत संघको कम्युनिष्ट पार्टीको महासचिव चुनिए ।

 

यस पदमा उनी सन् १९९१ सम्म कायम रहे । सन् १९८८ मा उनी सोभियत संघको राष्ट्रपति भए । १९८९ मा उनी सर्वोच्च सोभियत संघको अध्यक्ष भए । शक्तिमा आउना साथ उनले सोभियत संघ आश्रित पूर्वी युरोपका अन्य समाजवादी देशमा आएको संकटमाथि उदासिनता देखाए ।

 

 

 

देशभित्र कम्युनिष्ट विचार, दर्शन र व्यवस्था विरोधी किताव माथिको प्रतिबन्ध हटाए । राजबन्दीहरुलाई रिहा गरे । सरकारी नीतिको आलोचना गर्न प्रेसलाई प्रोत्साहित गरे । मजदुरहरुलाई हडताल गर्ने अधिकार दिए ।क्रान्तिबाट भएको